Doniesienia mechanoterapeutyczne (Historia masażu)

W lutym 1893 r. w Nowinach Lekarskich nr 2 ukazała się informacja dr Baschkopfa na podstawie artykułu zamieszczonego w Wiener medizin Presse No. 46, 1892 dr Ant. Bumm´a pt. Doniesienia mechanoterapeutyczne. Fizyologiczne działanie mięsienia brzucha w przewlekłym zaparciu stolca.

     Z wyliczonych wskazań do mięsienia cieszy się mechaniczne leczenie prze­wlekłego zaparcia żywota najwięcéj może uznaniem lekarzy. Doświadczenie poucza, że w przeważającéj liczbie przypadków osiągamy trwałe wyleczenie zapomocą meto­dycznego zastosowania mięsienia i gimnastyki. Na podstawie swych, od 10 lat zbie­ranych, klinicznych doświadczeń w tym kierunku, stara się autor wyjaśnić fizyologiczny wpływ mięsienia brzucha. Chorych jego można podzielić na 2 klasy, miano­wicie na ludzi z uderzająco wiotkiemi, zanikłemi powłokami brzusznemi przy nie­rzadko zadawalniającym stanie reszty mięśni i na chorych z jędrnemi, niekiedy nawet nadzwyczaj dobrze rozwiniętemi, mięśniami brzucha, Stosownie do tego podziału omawia autor wskazania i wpływ mechanicznego leczenia. Przewlekłe zaparcie stolca w połączeniu z wiotkiemi powłokami brzusznemi stanowią, rzec można, codzienny chleb mechanoterapeuty. Zdarza się ono u kobiet częściéj, a szczególnie u wielorodek, ale i u mężczyzn prowadzących siedzące życie. Pierwotném jest bez wątpienia zanik powłok brzusznych, a następowem zaparcie stolca. Tłómacząc związek obu okoliczności, dochodzi autor do wniosku, że tłocznia brzuszna zajmuje się fizyologiczném, prawie nieprzerwaném, mechaniczném draźnieniem jelit, że ona masuje jelita, działając także na zawartość tychże. Przywrócenie napięcia mięśni brzusznych za pomocą mięsienia i gimnastyki tychże może na zawsze usunąć zaparcie stolca.

    Inaczej przedstawia się mechanoterapia w drugiéj grupie przewlekłego za­parcia stolca, w któréj mięśnie brzuszne posiadają prawidłowe napięcie, lub nawet są przerosłe. Śledząc za przyczynami zaparcia dla postawienia przyczynowego wska­zania do mechanicznego leczenia tej postaci zaparcia stolca, należy uwzględnić dwie okoliczności: gnuśność ruchu robaczkowego i zanik mięśni jelit, których następstwem jest stan, nazwany atonią jelit. Tu tłocznia brzuszna już nie wystarcza do pobudzenia ruchu robaczkowego, a wskazanie mechanicznego leczenia polega tu na pobudzeniu ruchu robaczkowego i zwalczaniu niedowładu jelit, a mianowicie najwięcéj nam dostępnego i do niedowładu szczególnie usposobionego jelita grubego. W tym celu draźnimy mięsieniem jelito przez pocieranie, ugniatanie, wstrząsanie, uderzanie. Bodziec mechaniczny trafia zwoje współczulne i nerwy, wywołujące odruchy gładkich włókien mięsnych ścian jelitowych, następstwem czego jest wzmocnienie zanikłych mięśni jelit.

     Reasumując swoje zapatrywania, twierdzi Bum, że mięsienie brzucha w przewlekłem zaparciu stolca czyni zadość wskazaniu przyczynowemu, wzmacniając zarówno mięśnie powłok brzusznych, jak i jelita grubego. Mechaniczne leczenie tego tak bardzo rozpowszechnionego cierpienia jest więc przeważnie gimnastyką mię­śnie ćwiczącą. Za tem przemawia wynik techniki, zdążającéj do wzmacniania mięśni, jak nie mniej cały szereg dokładnie spostrzeganych odnośnych przypadków. Niektórzy podnoszą przyspieszenie i powiększenie ilości soków trawiących, a zwła­szcza żółci, za pomocą mięsienia brzucha, chcąc tłómaczyć wpływ tego leczenia, inni znowu przypisują ważną rolę rozdzielaniu krwi w naczyniach jelitowych; – na razie trudno to rozstrzygnąć.                              

    Samo się przez się rozumie, że zdarzają się przypadki przewlekłego zapar­cia stolca, w których mechaniczne leczenie jest bez skutku, ponieważ nie może uczy­nić zadość wskazaniu przyczynowemu. Tu należą te postacie przewlekłego zaparcia stolca, które polegają na wrodzonéj hypoplazyi przewodu pokarmowego, na chorobach ośrodkowego układu nerwowego, na mechanicznem utrudnieniu z przyczyny grubo-anatomicznéj (nowotwory, zwężenia), na zmianach mięśni jelitowych w zapaleniu nerek w na­stępstwie chery i zaniku starczego. Dokładne rozpoznanie i tu określi nam dokła­dnie wskazania do leczenia mechanicznego i ochroni nas nie tylko od rozczarowania, ale też od wyrządzenia bezpośredniej szkody chorym.

Źródło tekstu:

Leszek Magiera. Historia masażu w zarysie. 2007