Smoleński Stanisław

Smoleński Stanisław (Zagłoba Smoleński) (ur. 26 lipca 1853 w Grabienicach Małych k. Ciechanowa, zm. 22 grudnia 1889 w Krakowie); lekarz balneolog, docent hydroterapii Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor rozprawy o masażu (mięsieniu).

   W latach 1873-1874 studiował na Wydziale Filozoficznym, a następnie na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego i uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich (1879).

    W 1879 roku był wolontariuszem, a później koasystentem w Klinice Chorób Wewnętrznych UJ w Krakowie u prof. Edwarda Korczyńskiego, który zainteresował go balneologią.

  W latach 1879-1880 był sekretarzem Komisji Balneologicznej Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego, oraz w 1880 roku sekretarzem Komisji Sprawozdawczej tegoż Towarzystwa do „Jahresbericht über die Leistungen und Forschritte in der gesammten Medicin” wydawanego przez R. Virchowa i A. Hirscha w Erlangen.

  Od 1879 roku był członkiem Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego, od 1882 roku Towarzystwa Lekarzy Śląskich i Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, od 1884 roku Spolku Lekařův Českých w Pradze.

   W 1880 roku był asystentem w Zakładzie Fizjologii UJ u prof. Gustawa Piotrowskiego, który wywarł znaczny wpływ na ukształtowanie się postawy naukowej Smoleńskiego jako balneologa i przyjęcie przez niego fizjologii jako podstawy terapii.

  W latach 1880-1881 odbywał praktykę w zakładach zdrojowych w Styrii, początkowo w Fürstenhofie pod kierunkiem kierownika Zakładu Wodoleczniczego prof. Jana Czerwińskiego, a następnie w Gleichenbergu.

  Od grudnia 1881 roku był lekarzem zdrojowym w Jaworzu (Ernsdorf) koło Bielska Białej, a następnie kierownikiem Zakładu Wodoleczniczego w tym zdrojowisku.
   W Jaworzu powstało dzieło jego życia, pierwszy polski podręcznik z tej dziedziny balneologii pt. Hydroterapia (1884, 1889), w którym odrzucił starą nazwę termoterapia, utrzymywaną przez J. Czerwińskiego i wprowadził nowe pojęcie w piśmiennictwie polskim – hydroterapii.  
   Praca ta była prawdopodobnie podstawą jego habilitacji, którą uzyskał 18 VII 1885 i jako docent prywatny wykładał w Krakowie hydroterapię w latach 1887-1890.

    W 1889 roku został kierownikiem Zakładu Zdrojowego w Szczawnicy i opracował program jego modernizacji.

Autor publikacji specjalistycznych jak i ogólnohumanistycznych, m.in.:
- Jawor koło Bielska. Tygodnik Powszechny (1882),
- O porównaniach. Studium estetyczne. Tygodnik Czas (1874),
- Doświadczenia nad działaniem chlorku pilokarpinu. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, T. 75: 1879 nr 1,
- Zapalenie płuc dławcowe. Rozdma płuc. Choroby opłucny (1879),
- Trzy przypadki następstw ograniczonego przewłocznego zapalenia otrzewny i tkanki podotrzewnowej. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, T. 76: 1880 nr 1,
- Trzy przypadki następstw ograniczonego przewłocznego zapalenia otrzewnej i tkanki pod otrzewnowej (1880),
- Inhalacje rozpylonych płynów jako sposób wprowadzenia leków do miąższu. Studium doświadczalne z zakład u fizjologicznego prof. Piotrowskiego (1880),
- O kąpielach zwanych uspakającymi (1881),
- Hydroterapia a suchoty płucne (1881),
- Rzut oka na historyczny rozwój hydroterapii (1882),

    Autor pracy pt. Hydroterapia (Kraków 1884) i pt. Zakład wodoleczniczy i żętyczny w Jaworzu koło Bielska na Szląsku austriackim (Cieszyn, 1883).

  Autor artykułu w Przeglądzie Lekarskim nr 30 z 24.07.1880 r. pt. O użyteczności mięsienia (massage) w kompielach solankowych, do którego korzystał z opracowania dr Weissenberga, które ukazało się w Berliner klinische Wochenschrift, 1880, N. 19.

    Autor rozprawy, która ukazała się w Medycynie nr 19, 30.04.1883 pt. Kilka słów o mięsieniu (massage). Jako pierwszy z polskich lekarzy napisał tak obszerną rozprawę na łamach czasopisma medycznego, przy braku w tym czasie w literaturze lekarskiej pracy na temat mięsienia.
   W rozprawie swojej podał definicję mięsienia, historię od starożytności do czasów ówczesnych, opisał techniki (ruchy) stosowane podczas mięsienia, działanie fizjologiczne mięsienia, wskazania w 8 grupach chorobowych i przeciwwskazania oraz zalecał kojarzenie mięsienia z innymi zabiegami wodoleczniczymi.

  Smoleński w praktyce sanatoryjnej łączył masaż z tzw. okładami wygrzewającymi w celu utrzymania przez dłuższy czas ciepła, jak również natryski miejscowe stosowane naprzemiennie lub równocześnie z masażem. Zabiegi zalecał w przewlekłych zapaleniach stawów i chronicznym reumatyzmie mięśniowym. Dobre efekty lecznicze otrzymywał po natryskach zimnych (ok. 10°C) i gorących (ok. 40°C), a w przewlekłych zapaleniach stawów najlepsze wyniki uzyskiwał po tzw. natryskach szkockich.

   Smoleński początkowo sam z powodzeniem stosował masaż brzucha w chronicznych zaparciach, a później po przeszkoleniu zabiegi wykonywał personel kąpielowy.

    Historyczny Członek Klubu „Ludzie Masażu"
                Nr karty członkowskiej 010/KLM/P/H/2007

Źródło:

Leszek Magiera. Historia masażu w zarysie. 2007

www.leksykonmasazu.pl 2017