Zeszyt dydaktyczny nr 2, cz. 2 - Fizjologia zjawisk biologicznych zachodzących pod wpływem sprężystego odkształcania tkanek

Zeszyt dydaktyczny nr 2, cz. 2 - Fizjologia zjawisk biologicznych zachodzących pod wpływem sprężystego odkształcania tkanek

Część 2

Klinika Masażu Medycznego - Wrocław
Henryk Pawlak, Przemysław Rejman


Collegium Masażu Medycznego

przy Wyższej Szkole Biznesu i Nauk o Zdrowiu - Łódź
Paweł Piątkowski



Zeszyt dydaktyczny

Fizjologia zjawisk biologicznych zachodzących pod wpływem sprężystego odkształcania tkanek

Fizjologiczne podstawy ćwiczeń oddechowych

Odruch paradoksalny Heada – chwilowe uciśnięcie klatki piersiowej na poziomie łuków żebrowych.                 Często następuje wtedy głęboki wdech o charakterze „chwytającym”; zwiększa to również częstość oddychania.

Odruch kaszlu
Odruch kaszlowy można wywołać bodźcami mechanicznymi działającymi w krtani, tchawicy i w głównych oskrzelach (bodźce chemiczne są mniej skuteczne. Ośrodkowa koordynacja aktywności ruchowej związanej     z tym odruchem jest niezbyt dobrze zbadana).
Musimy o tym pamiętać w trakcie stosowanych procedur:
            - kinezyterapii;
            - masażu medycznego
o bardzo istotnej roli jaką odgrywa podczas zabiegu pozycja ułożeniowa.

Receptory wrażliwe na drażnienie „irytacyjne” w drogach oddechowych należą do mechanizmu zwężenie dróg oddechowych przy ataku kaszlu może dojść do przejściowego wzrostu ciśnienia w klatce piersiowej, krwi tętniczej i płynie mózgowo-rdzeniowym aż do 300 mmHp. (musimy o tym pamiętać, przy zalecaniu ćwiczeń oddechowych w których świadomie akcentujemy fazę wdechu lub wydechu).


Inne szlaki aferentne biegnące z płuc
Rozległa dystrybucja wentylacji i przepływu V/Q może spowodować szybki i płytki oddech na drodze łuku odruchowego biegnącego przez gałązki aferentne w nerwie błędnym. Należy pamiętać, że receptory włośni-czek płucnych (tzw. receptory J. Paintala) są pobudzane przez rozciąganie włośniczek płucnych. Włókna afe-rentne tych receptorów biegną w nerwach płucnych. Jest całkiem możliwe, że receptory te są odpowiedzialne za zaburzenia oddechowe w przebiegu przekrwienia płucnego łożyska naczyniowego oraz za odpowiedź wentylacyjną na wysiłek. Rozległe zaburzenie dystrybucji wentylacji i przepływu V/Q pozycja ciała – pogłę-biona kyfoza piersiowa – rotor może zaburzać przepływ w łożysku naczyniowym (opisali Katz i Herrez).

Szlaki aferentne układu mięśniowo- szkieletowego
Kalia i współpracownicy wykazali, że rozmaite bodźce mechaniczne zastosowane na mięśnie mogą spowodować odruchowe wzmożenie wentylacji (z bólowych receptorów). Bodźce aferentne wiodące do wzmożenia wentylacji są przenoszone przez włókna bezrdzeniowe. Bodźce aferentne z układu mięśniowo-szkieletowego odgrywają istotną rolę przy hiperwentylacji związanej z wysiłkiem.

Przyczyny niewydolności wentylacyjnej – które mogą i powinny być usprawniane procedurami fizjoterapii, komórki rogów przednich związane z oddychaniem, mogą ulec uszkodzeniu przez różne procesy chorobowe  z których najważniejsze jest zapalenie rogów przednich ulegają odwracalnej depresji pod wpływem środków prawidłowego procesu metabolizmu materii- energii (układ krążenia) masaż medyczny.

Mięśnie oddechowe
Skuteczność działania mięśni wdechowych może być upośledzona wskutek:
             - zniekształceń;
             - uszkodzeń;
             - usztywnienia przepony (przy wzdęciach brzucha).
Spłaszczenie przepony, jakie się spotyka przy anemizacji ośrodka rdzeniowego nie zmniejsza siły jej skurczu, lecz prawie znosi jej działanie wentylacyjne.

Sprężystość płuc i klatki piersiowej
Niewydolność wentylacyjna może być skutkiem zwiększenia sprężystego oporu oddychania i dotyczyć płuc (np. zespół zaburzeń drzewa pęcherzykowego lub zwłóknienia):
             - opłucnej;
             - ścian klatki piersiowej (np. przednio boczne skrzywienie kręgosłupa lub blizny);
             - stałego ciśnienia na ściany klatki piersiowej. Ciśnienie rzędu 45 mmHp. wystarczy, by uniemożliwić

                oddychanie (około 60 cm pod wodą - ciśnienie w drogach oddechowych jest bliskie atmosferycznemu).
             - uszkodzenia anatomicznego ściany klatki piersiowej i jamy opłucnej.
             - utraty sztywności rusztowania klatki piersiowej, co może prowadzić do degeneracji lub uogólnionej  
               niewydolności wentylacyjnej.


Opór dróg oddechowych
Opór oddechowy należy do najważniejszych przyczyn niewydolności wentylacyjnej bez względu na to, czy jest spowodowany zatkaniem górnych dróg oddechowych, czy też rozlanym i postępującym schorzeniem drobnych przewodów oddechowych.


Krążenie płucne

Krążenie odżywcze – krążenie oskrzelowe dostarcza przez tętnice oskrzelowe odchodzące od aorty odżywiających tkankę krwi utlenowanej, pod wysokim układowym ciśnieniem. Zaopatrują dolną część tchawicy oskrzela, oskrzeliki.

Bardzo istotne. Przewody pęcherzykowe i pęcherzyki płucne zaopatrywane są z ogólnego krążenia płucnego.
W ściankach oskrzelików i przewodów istnieją liczne połączenia między obu krążeniami.

UWAGA
Część piersiowa aorty:
             - przebiega w śródpiersiu tylnym klatki piersiowej;
             - rozpoczyna się na wysokości Th3 -Th4;
             - kończy na poziomie dolnej części Th12.
Położenie:
    -  od przodu, biegnąc w kierunku od góry ku dołowi, do aorty przylega korzeń lewego płuca osierdzie, przełyk i

        jego splot nerwowy nerw błędny do przepony.
    -  od tyłu przylega do kręgosłupa a pasmem ścięgnistym – odchodzącym od przedniego więzadła  podłużnego

        kręgosłupa – do błony zewnętrznej aorty Th4 (mniej stałe z Th7).                                                  
        Z otoczenia rozworu aortowego przepony z prawej i lewej strony występują pasma do powierzchni przedniej

       aorty piersiowej.

 
Unerwienie aorty piersiowej
Zapewniają je gałęzie nerwowe ze zwojów piersiowych pnia współczulnego – bezpośrednio bądź za pośrednictwem nerwów trzewnych – a także nerw przyaortowy odchodzący od Th4 zwoju współczulnego biegnący wzdłuż aorty aż do rozworu. Aorta piersiowa ma wiele gałązek (ok.30), wśród których są naczynia odżywiające poszczególne narządy tzw. trzewne, oraz naczynia zaopatrujące ściany tzw. ścienne.

Gałęzie trzewne
Gałęzie oskrzelowe, odżywcze płuc – przeważnie dwie dla strony lewej i jedna dla strony prawej – przebiega-ją na powierzchni tylnej odpowiedniego oskrzela śladem jego rozgałęzień. Oskrzela zaopatrywane są również przez gałęzie oskrzelowe odchodzące z tętnicy piersiowej wewnętrznej.

Gałęzie ścienne
Tętnice przeponowe górne z dolnego odcinka aorty piersiowej rozgałęziają się na górnej powierzchni i zespalają się z:
  - tętnicami mięśniowo-przeponowymi                                                   
  - tętnicami oskrzelowo-przeponowymi
 

Tętnice międzyżebrowe tylne
Zazwyczaj w liczbie dziewięciu par w przestrzeniach międzyżebrowych (od III do IX) przebiegają od tyłu do przodu (pierwsza para w III przestrzeni międzyżebrowej). Odchodzą z tylnego obwodu aorty (na więzadłach podłużnych przednich).
Przebieg:
Prawe – ku tyłowi od przełyku, przewodu piersiowego, żyły nieparzystej; przykryte prawym płucem i opłuc-ną.
Lewe – krzyżują się z żyłą nieparzystą krótką; przykryte płucem i opłucną.


Pień współczulny do przodu od tętnic oraz mięśnie trzewne
Gałęzie: odżywcze do trzonów
Na dolnym brzegu głowy odchodzi silna gałąź grzbietowa do rdzenia, mięśni i skóry grzbietu.
Gałąź grzbietowa na dolnym brzegu głowy żebra, dzieli się na dwie gałęzie końcowe:
- skórną przyśrodkową;
- skórna boczna

Gałąź rdzeniowa
Przez otwór międzykręgowy przenika do kanału zaopatruje trzon, rdzeń, opony.

Gałąź skórna boczna
Leży między mięśniem najdłuższym a mięśniem biodrowo-żebrowym odprowadza do nich gałązki odżywcze i gałązki do skóry grzbietu.

Gałązka skórna przyśrodkowa:
   - wyrostków kręgów;
   - więzadeł;
   - mięśni;
biegnie między:
   - mięśniem półkolcowym
   - mięśniem najdłuższym  
dochodzi do wyrostka kolczystego przebija m. czworoboczny i odżywia skórę grzbietu.


Gałąź poboczna

Tętnica piersiowa wewnętrzna
Odchodzi z dolnego obwodu części wstępującej tętnicy podobojczykowej (w pobliżu brzegu przyśrodkowego mięśnia pochyłego przedniego).
Mięsień pochyły przedni:
   - pnie czwartego pasma od guzów przednich wyrostków poprzecznych C3 - C6;
   - przyczep końcowy. Wspólny brzusiec do guzka mięśnia pochyłego przedniego na I żebro.
W przebiegu tętnicy podobojczykowej, od której odchodzi tętnica tułowiowa wewnętrzna odróżniamy dwa odcinki:
   - piersiowy;
   - szyjny.

Z odcinka szyjnego odchodzą cztery główne odgałęzienia:
1.    Tętnica kręgowa;
2.    Tętnica tułowiowa;
3.    Pień tarczowo-karkowy;
4.    Pień żebrowo-karkowy.

Odcinek piersiowy krzyżuje się z – powierzchownie od niego biegnącym:
   - nerwem błędnym;
   - nerwem przeponowym.


UWAGA
Prawa tętnica podobojczykowa objęta jest w odcinku piersiowym przez nerw wsteczny. Przed lewą biegnie przewód tułowiowy. Obie te tętnice są w odcinku piersiowym objęte przez współczulną pętlę podobojczykową położoną przyśrodkowo od nerwu błędnego. Przez otwór górny klatki piersiowej tętnica podąża pionowo w dół ku tyłowi, od chrząstek żeber prawdziwych równolegle do brzegu mostka w odle-głości 1 – 2 cm bocznie. Po stronie tylnej przylega bezpośrednio u góry do powięzi piersiowej i opłucnej ściennej. W odcinku dolnym oddzielona od powięzi piersiowej mięśniem poprzecznym klatki piersiowej.

M. poprzeczny klatki piersiowej
pp. powierzchnia tylna wyrostka mieczykowatego i dolną część trzonu mostka włókna dolne – przebieg poprzeczny włókna górne skośnie                    
pk. przeważnie pięć zębów na granicy chrząstkowo-kostnej od żebra szóstego do drugiego.
Należy pamiętać, że powierzchnia tylna mięśnia skierowana jest do opłucnej ściennej prawej i lewej                          oraz osierdzia.
Nie styka się bezpośrednio z tymi błonami surowiczymi jest od nich przedzielona powięzią wewnątrzpiersio-wą; ku dołowi mięsień poprzeczny klatki piersiowej łączy się bezpośrednio z mięśniem poprzecznym brzu-cha.

Mięsień poprzeczny brzucha
Kierunek przebiegu jego włókien jest poprzeczny a leży on pod mięśniem skośnym wewnętrznym. Stanowi szerokie płaskie poprzecznie biegnące włókna mięśniowe ścięgniste u obu swych końców pp. - pk. od kręgosłupa do kresy białej obejmuje trzewia jamy brzusznej.
1.    Przyczep początkowy – sześć zębów znajduje się na powierzchni wewnętrznej od   7 – 12 chrząstki

        żebrowej (wchodzą w zęby przepony);
2.    Wzdłuż linii połączenia obu blaszek powięzi piersiowo-lędźwiowej;
3.    Od wargi wewnętrznej grzebienia kości biodrowej;
4.    Od bocznej połowy więzadła pachwinowego;
5.    Przyczep końcowy – włókna biegną równolegle i poprzecznie do przodu od tzw. linii półksiężycowatej
(od pępka największa wklęsłość).
Włókna mięśniowe rozpoczynające się od 7 – 8 żebra są przykryte przez mięsień prosty brzucha. Poniżej linii półksiężycowatej biegnie bocznie od tego mięśnia (prostego brzucha). W linii półksiężycowatej włókna mięśniowe przechodzą w szerokie, płaskie rozcięgno, które bierze udział  w utworzeniu pochewek mięśnia prostego brzucha i kresy białej.

Rys. 7 Schemat integracji mięśnia prostego brzucha.



Bardzo ważna topografia  
Zewnętrzna, wypukła, powierzchnia mięśnia prostego brzucha jest pokryta obydwoma mięśniami skośnymi. Powierzchnia wewnętrzna, wklęsła, jest wysłana powięzią poprzeczną brzucha, która oddziela mięsień od otrzewnej. Między mięśniem skośnym wewnętrznym a mięśniem poprzecznym biegną dolne nerwy międzyżebrowe i pierwszy nerw lędźwiowy do mięśnia prostego brzucha.

Skośny wewnętrzny
dolne nerwy międzyżebrowe I nerw lędźwiowy
mięsień poprzeczny

 

Rys. 8     Schemat przebiegu ukrwienia i unerwienia mięśnia prostego brzucha.

C.d. Tętnicy piersiowej wewnętrznej

Gałęzie tej tętnicy
1.    Gałęzie śródpiersiowe zaopatrują twory śródpiersia przedniego;
2.    Gałęzie grasiczne;
3.    Gałęzie oskrzelowe – małe tętniczki idące do dolnej części tchawicy i do oskrzeli, zespalają się z gałęziami

       oskrzelowymi aorty;
4.    Tętnica Osierdziowo-przeponowa jest to gałąź towarzysząca nerwowi przeponowemu; na przeponie zespala się z pozostałymi jej tętnicami. Po drodze oddaje gałązki: 
-  grasicy;
- węzłów chłonnych
- osierdzia;
- opłucnej śródpiersiowej;
- oskrzeli.      

                                                                                                                                   
5.    Gałęzie mostkowe kierują się na tylną powierzchnię mostka, gdzie z drugą stroną tętnic tworzą sieć  tętnicz tylną mostka; zaopatrują:

- okostną

- błonę mostkową tylną

- części miękkie

6.    Gałęzie przeszywające – małe tętniczki 6 -7 wychodzące z tętnicy piersiowej wewnętrznej na powierzni przedniej klatki piersiowej. Górna biegnie między obu głowami mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkwego lub między obojczykiem a I żebrem, następnie przez sześć górnych przestrzeni międzyżebrowych, gdzie wysyłają gałęzie przyśrodkowo do:                                                                                                             

- okostnej;                                                                                                                                                                       - błony mostkowej przedniej tworzą tzw. sieć tętniczą przednią mostka,

poza tym tzw. tętniczki odżywiają:

- mięśnie;    
- skórę;
- gruczoł sutkowy;
Gałąź przeszywająca szóstą przestrzeń zaopatruje skórę na mięśniu prostym brzucha aż do pępka
7.    Gałęzie międzyżebrowe przednie – biegną w sześciu górnych przestrzeniach wzdłuż górnego i dolnego brzegu, zaopatrują mięśnie i opłucną ścienną i łączą się z gałęziami aorty.
8.    Tętnica mięśniowo-przeponowa rozpoczyna się w szóstej przestrzeni międzyżebrowej od 7 chrząstki             Do 10. chrząstki po przyczepach pp. przepony oddaje gałęzie międzyżebrowe od 7 - 10 rozgałęzia się w przeponie i mięśniach bocznych brzucha.                                                                                                            
9.    Tętnica nabrzuszna górna (spełniająca bardzo ważną rolę) kieruje się na tylną powierzchnię mięśnia prostego brzucha do okolicy pępka, gdzie łączy się z tętnicą nabrzuszną dolną, gałęzie przepony  z prawej tętnicy do więzadła sierpowatego wątroby zespala się z t. wątrobowa. Uwagi z zakresu znaczenia gry naczyniowej pojemności anatomicznej i fizjologicznej układu naczyniowego, które są podstawą oceny odczynów w fizjoterapii. Ogólne znaczenie fizjologiczne gry naczyniowej, spowodowane oddziaływaniem czynnikami (bodźcami) mechanicznymi na układ naczyniowy nerwów zwężających i rozszerzających jest bardzo duże i zaznacza się w wielu kierunkach. Stwierdzamy istnienie doniosłego faktu zjawiska przyżyciowego zwężania naczyń tętniczych (tonus naczyniowy) zachodzącego pod wpływem układu nerwowego autonomicznego.
 

 Analiza układu ruchu klatki piersiowej

Analiza struktur klatki piersiowej jako narządu ruchu układu oddechowego biernego i czynnego.
Bierny narząd ruchu klatki piersiowej – kręgi piersiowe Th1 – Th12
a)    wymiary trzonów;
b)    wyrostki poprzeczne;
 

Rys. 9 Schematy wymiarów trzonów kręgów piersiowych wskazujące krąg warunkujący równowagę chwiejną, która umożliwia odprowadzenie krwi żylnej z lewej kończyny dolnej i lewej części tułowia przeciw sile ciążenia (żyła nieparzysta lewa).

Ad. b) wyrostki poprzeczne odchodzą od łuku kręgu między wyrostkami stawowymi górnymi i dolnymi.                   Są one bardzo mocno zbudowane, zgrubiałe na końcach, na kręgach górnych są skierowane bocznie ku dołowi, oddalają się ku tyłowi. Na powierzchniach przednich końców wyrostków poprzecznych leżą małe, pokryte chrząstką, dołki żebrowe wyrostków poprzecznych. Wyrostki stawowe ustawione są w płaszczyźnie czołowej. Ruchy w stawach:
           - głowy żebra;
           - guzka żebra;
 

Rys. 10 Schematy kręgu pokazujący zależnośc ruchów żeber od wyrostka poprzecznego tzw. kąt skrzyżowa-nia  (żebra od 6 do 10 wsuwają guzek żebra na wyrostek poprzeczny).


Ruch żeber kostnych odbywa się w obu stawach żebrowo-kręgowych – górne 10 (wyjątek 11,12 nie mają tych stawów) połączenia więzozrostowe.
W budowie tych stawów zachodzą pewne różnice, które warunkują trzy typy ruchów:
a.    typ I żebra, kąt skrzyżowania 10⁰
b.    typ II – V żebra
c.    typ VI – X żebra


Ad. a) Wyrostek poprzeczny I żebra ustawiony jest prawie czołowo. Wyrostki poprzeczne Th2 – Th10                   coraz silniej oddalają się ku tyłowi od płaszczyzny czołowej; szyjka żebra z płaszczyzną czołową two-rzy kąt skrzyżowania.
Ad. b) Ruch wdechu 2 – 3 żebra odbywa się najsilniej ku górze, słabiej bocznie, najsłabiej do przodu.
Ad. c) Ruch nie odbywa się w stosunku do szyjki. Z powodów odmiennie ukształtowanych powierzchni stawowych tych żeber, w ruchu wdechowym guzek żebra wsuwa się na wyrostek poprzeczny ku górze i ku tyłowi. Ruchy tych żeber podczas wdechu odbywają się najsilniej ku górze, słabiej bocznie i nieco ku tyłowi.

Pierwsze żebro w fazie wdechu unosi się najsilniej ku górze, słabiej do przodu, najsłabiej bocznie.

 

Rys. 11 Synergia czynnościowa mięśni klatki piersiowej i powłok brzucha.


Szczególną rolę w układzie oddechowym odgrywa piąta powięź (jest częścią blaszki trzewnej czwartej powięzi)

  Położona jest ku tyłowi od trzewi szyi na kręgosłupie i pokrywa:
           - pień nerwu współczulnego;
           - mięśnie leżące na trzonach;
           - mięśnie leżące na wyrostkach poprzecznych (długi głowy, długi szyi);
           - po bokach rozciąga się do trójkąta bocznego szyi i tworzy pochewki dla mięśni pochyłych, czyli:
           - pochewkę dla pęczka naczyniowo-nerwowego:
           - tętnica podobojczykowa
           - żyła podobojczykowa
           - splot ramienny
           - ku dołowi przechodzi w powięź wewnątrzpiersiową


UWAGA
RTG. Odcinka szyjnego mówi nam czy lordoza jest spłycona czy pogłębiona.
W okolicy mięśni pochyłych powięź pokrywa naczynia podobojczykowe.
Rozgałęzienia tętnicy podobojczykowej:
a.    tętnica kręgowa;
b.    tętnica podstawna;
1.  Tętnica tułowiowa wewnętrzna
           - grasicowa;
           - oskrzelowa;
           - osierdziowo-przeponowa;
           - gałęzie mostkowe;
           - tętnice przebijające
           - mięśniowe
           - skórne
           - sutkowe
           - mięśniowo-przeponowa
           - nabrzuszna doczaszkowa
2. Pień tarczowo - karkowy
           - tarczowa doogonowa
           - gardłowa
           - przełykowa
           - tchawicza
3. Tętnica karkowa wstępująca
           - rdzeniowa
           - mięśniowa
           - głębokie
4. Tętnica karkowa powierzchowna
           - tętnica nadłopatkowa
           - tętnica barkowa
5. Pień żebrowo - karkowy
           - tętnica międzyżebrowa najwyższa
           - tętnice rdzeniowe
           - tętnica grzbietowa
           - tętnica karkowa głęboka

6. Tętnica poprzeczna szyi
           - tętnica wstępująca
           - tętnica zstępująca


Powięzie szyjne mocno łączą się ze ścianą żył. Zranienie małych żył jest zatem niebezpieczne ponieważ że względu na
           - bliskość prawego przedsionka
oraz
           - ssące działanie klatki piersiowej może łatwo dojść do zatoru powietrznego.


Wybrane zasady fizjologiczne, które należy uwzględniać w wyborze pozycji wyjściowej do zabiegów
           - kinezyterapii
           - masażu medycznego
Analiza dotyczy układów
           - krążenia
           - oddechowego



Układ krążenia
Pionizacja obciąża cały organizm człowieka, wywiera jednak największy wpływ na układ krążenia, na zachowanie się przepływu i ciśnienia w jamach tułowia a także na ich regulację. Zmiana pozycji na stojącą wprowadza przede wszystkim znaczne ciążeniowe gradienty hydrostatyczne ciśnienia w całym układzie krążenia. Występują też przesunięcia objętościowe, wyrażające się gromadzeniem w dolnych odcinkach ukła-du żylnego dodatkowej ilości krwi, sięgającej 1 litra.
W literaturze fachowej pomiary ciśnienia krwi, podawane jako prawidłowe, uzyskuje się u badanych w pozy-cji leżącej na wznak (dolna część prawego przedsionka jest to „płaszczyzna ortostatyczna obojętna”).
Ciśnienie na jej poziomie zależy od:
           - energii i siły wywieranej przez serce;
           - objętość krwi krążącej;
           - przystosowawczych reakcji naczyniowych.
Aby narząd mógł dokonywać właściwej adaptacyjnej autoregulacji przepływu ciśnienia średniego w tętnicach doprowadzających, nie może być niższe niż 60 mmHg, co dla skutecznej autoregulacji graniczną wartością ciśnienia. Wynika stąd ważny wniosek w odniesieniu do krążenia mózgowego.


Uzasadnienie
W przeciwieństwie do ciśnienia na poziomie stóp, u osób o przeciętnym wzroście i ciśnieniu.                           Średnie ciśnienie w tętnicy szyjnej wewnętrznej wynosi w pozycji pionowej zaledwie 70 mm Hg.                        Jest więc bardzo bliskie ciśnieniu granicznemu, pozostawiając stosunkowo wąską strefę dla bezpiecznych zmian. U chorych gorączkujących pozostających w łóżku oraz u młodzieży w okresie szybkiego wzrostu,  a także u osób w starszym wieku przyjmowanie pozycji pionowej prowadzi często do przejściowych, ale też niebezpiecznych zaburzeń ukrwienia mózgu. Sprawność regulacji odruchowej jest upośledzona, a margines manewru wąski (uwaga dla kinezyterapeutów). Wiadomo, że praca ze znaczniejszym umięśnie-niem rąk pacjenta jest bardzo trudna – po kilkudziesięciu sekundach występują bóle z niedokrwienia. Stała objętość płynu mózgowo-rdzeniowego powoduje, że na odpływ krwi z żył wewnątrzczaszkowych i rdzeniowych siły grawitacyjne wywierają wpływ niewielki (wyjątek stanowią zmiany w odcinku szyjnym kręgosłupa). Jest on taki sam w stosunku do żył, jak i do płynu. Powstają w zamkniętej przestrzeni wewnętrz-ne warunki ciśnieniowe pozwalające na utrzymanie prawidłowego napięcia ścian żylnych w jamie brzusznej. Więc poniżej płaszczyzny ortostatycznej obojętne, wzrost hydrostatycznego ciśnienia żylnego jest wyrówny-wany zwiększonym w tym samym stopniu tkankowym ciśnieniem trzewi. Trzewny układ żylny stanowi rozległy zbiornik krwi, który może zawsze wywierać istotny wpływ na ogólną objętość krwi krążącej. Bierze stale udział w jej regulacji. Odgrywa istotną rolę zarówno w regulacji autonomicznej, jak i postępowaniu leczniczym. Krążenie w kończynach dolnych w pozycji stojącej jest wyrównane i odbywa się bez przeszkód. Wysokie ciśnienie tętnicze i żylne staje się jednak przyczyną zwiększonej „filtracji włośniczkowej”. Podwyższone ciśnienie żylne stwarza niekorzystne i bardzo obciążające warunki dla czynności żył. Napływ krwi do prawego przedsionka uwarunkowany jest także oddechowymi wahaniami ciśnienia w:
           - jamie brzusznej;
           - klatce piersiowej;
Podczas wdechu obniża się ciśnienie w klatce piersiowej a wzrasta w jamie brzusznej, powstają warunki nasilające napływ do prawego przedsionka z obu żył głównych. Bezpośrednią reakcją na przyjęcie pozycji stojącej jest nagły napływ krwi do serca oraz zwiększenie pojemności wyrzutowej i minutowej, a także spadek ciśnienia tętniczego. Oraz wystepuje reakcja przystosowania się w sposób odruchowy,  przez pobudzenie układu autonomicznego, głównie jego części współczulnej.