Historia Terapii Strefowej – Zone Therapy

Historia Terapii Strefowej – Zone Therapy

; korzenie refleksoterapii – terapii strefowej – sięgają czasów starożytnych, pierwszym dowodem na jej stosowanie jest codzienna kosmetyka stóp w Egipcie, gdzie znaleziono obraz ścienny w Sakkarze, pochodzący z 2500-2330 r. p.n.e. Jest to relief z grobowca wezyra Ankhma-Hora (Ankhmahora?), przedstawiający dwóch ciemnoskórych mężczyzn masujących ręce i stopy dwóch innym osobom o jaśniejszej karnacji.

    Pewne podobieństwo do egipskiej refleksoterapii można doszukać się u Chińczyków, którzy, rozwijając zasady akupunktury, już ok. 2500 lat p.n.e. podzielili ciało ludzkie na pionowe strefy (meridiany), które łączą stopy i ręce z poszczególnymi narządami i częściami ciała. Chińczycy, przekazując z pokolenia na pokolenie sztukę akupunktury, z niewyjaśnionych powodów zapomnieli o refleksoterapii.

    W 1582 roku dwaj lekarze dr Adamus i dr A’tatis opublikowali książkę pt. Terapia strefowa (Zone Therapy), będącą pierwszą publikacją poświęconą refleksoterapii.

    W 1863 roku twórca rosyjskiej fizjologii Iwan Sieczenow (1829-1905) opublikował swoją pracę pt. Odruchy mózgowe (Reflexes of the Brain), z którą zapoznał się rosyjski fizjolog Iwan Pawłow (1849-1936), uznając ją za teoretyczną podstawę swoich badań nad odruchami warunkowymi.

    W 1882 roku ukazała się książka dr. Harry’ego Bresslera pt. Terapia strefowa (Zone Therapy).

    W 1890 roku doktor Braun z Triestu, twórca masażu drgawkowego (Vibrationsmassage), na Międzynarodowym Zjeździe Lekarzy w Berlinie przedstawił znakomite wyniki po zastosowaniu nowej metody masażu błon śluzowych w chorobach gardła, krtani i nosa. Po drażnieniu specjalną sondą określonych stref śluzówki górnych dróg oddechowych ustępowały objawy zasadniczej choroby, jak również objawy odruchowe, jak np. ból głowy, neuralgia twarzy, astma.

     W 1892 roku docent kliniki laryngologii w Grazu dr Laker C.K., uważany za twórcę masażu wewnętrznego błon śluzowych (Schleimhautmassage), na Międzynarodowym Zjeździe Lekarzy w Rzymie przedstawił wyniki swoich wcześniejszych badań stosowania masażu drgawkowego w przewlekłych chorobach nosa, gardła, ucha i krtani oraz wyniki nowych badań leczenia schorzeń narządu słuchu. Badania potwierdziły wyniki otrzymane przez Brauna.

    Materiały źródłowe podają, że w 1893 roku dr Cornelius, przebywając na leczeniu w uzdrowisku w związku z infekcją, miał stosowane masaże. Zauważył, że dokładne i długie uciskanie obolałych partii ciała przynosiło ulgę. W krótkim czasie infekcja ustąpiła. Po powrocie z uzdrowiska Cornelius rozpoczął masaż uciskowy w codziennej praktyce lekarskiej.

    W 1894 roku rosyjski neurolog, psychiatra i psycholog Władimir Bechterew (1857-1927) prowadził badania nad odruchami w Wojskowej Akademii Medycznej w Sankt Petersburgu. Badając mózg, odkrył ośrodki autonomiczne w korze mózgu, jądra podkorowe i szlaki wewnątrzmózgowe, nazwane szlakami Bechterewa, jak również antagonistyczne ośrodki w ośrodkowym układzie nerwowym, które wzajemnie siebie hamują. Uważany jest za prekursora refleksologii; założył w 1908 roku w Sankt Petersburgu Instytut Psychoneurologiczny, który obecnie funkcjonuje pod nazwą Państwowy Instytut Refleksologii im. Bechterewa.

     W roku 1895 roku William FitzGerald (1872-1942) po ukończeniu studiów w USA odbywał praktyki lekarskie z laryngologii w Wiedniu i Londynie. W tym samym czasie w Wiedniu w Vienna Hospital dr Harry Bressler prowadził badania nad możliwościami leczenia chorób narządów przy stosowaniu masażu uciskowego, natomiast w Londynie neurofizjolog dr Henry Head przeprowadzał badania nad odruchami skórno-trzewnymi. FitzGerald zapoznał się z treściami książki Zone Therapy dr. Bresslera i prawdopodobnie z jego badaniami w Vienna Hospital, jak również z metodami dr. Brauna i dr. Lakera oraz rosyjskich naukowców Sieczenowa, Pawłowa i Bechterewa i wynikami tych metod, a przebywając w Londynie – z badaniami Heada. Po powrocie do USA prawdopodobnie zaznajomił się z badaniami amerykańskich laryngologów, którzy uzyskiwali doskonałe wyniki po stosowaniu drgawkowego masażu błon śluzowych: dr Garcy i dr Hougthon używali do masażu fonografu, dr Wilson – telefonu, dr Lautenbach korzystał z tzw. Phonopneumomassage, zaś dr Bissel używał instrumentu własnego pomysłu. Jako młody laryngolog, posiadając ogromną wiedzę, którą zdobył w Europie, FitzGerald prowadził badania wraz z dr. Bowersem i dr. George Starr White’em, w szpitalach Boston City Hospital i St Francis Hospital w Connecticut. Uciskali oni sondą krawędź śluzówkowo-skórną nosa, czego efektem było znieczulenie tej okolicy, jak po zastosowaniu roztworu kokainy. Kolejne badania potwierdziły, że energiczne uciskanie punktów w nosie, w gardle, w jamie ustnej i na bocznych stronach języka znieczulało określone wrażliwe miejsca, likwidując ból i jego przyczynę. Podobne objawy występowały po uciskaniu stóp, rąk czy stawów. Po zlokalizowaniu wszystkich punktów na ciele człowieka i po skojarzeniu ich ze sobą powstała mapa 10 pionowych stref ciał.

     Duży wkład w rozwój tzw. masaży specjalistycznych – masaże odruchowe w XX wieku – miał angielski neurofizjolog Henry Head (1861-1940), który w 1896 roku jako pierwszy na podstawie własnych badań stwierdził, że w chorobach poszczególnych narządów wewnętrznych określone odcinki skóry (dermatomy) wykazują szczególną wrażliwość na bodźce. Od tego czasu odcinki skóry wykazujące w określonym dermatomie nadwrażliwość określa się strefami Heada. Bodziec bólowy związany z chorym narządem wewnętrznym biegnie przez włókna układów autonomicznego i somatycznego. Powiązania między tymi układami tłumaczą możliwość rzutowania bólów trzewnych na skórę.

    W 1902 roku niemiecki lekarz dr Alfons Cornelius na podstawie własnych doświadczeń z pacjentami opublikował pracę pt. Punkty uciskowe (Druckpunkte), w której opisuje badania prowadzone na określonych punktach i zachodzących reakcjach odruchowych. Natomiast w 1908 roku opublikował pracę Nervenpunkte, ihre Entstehung und Bedeutung mittels Nervenmassage, w której używa terminu „masaż punktów nerwowych”, będący prawdopodobnie pierwszym masażem stref reflektorycznych.

    W 1911 roku B. Barczewski na podstawie badań klinicznych opublikował pracę pt. Praktyczny podręcznik do masażu odruchowego (Hand- und Lehrbuch miner Reflexmassage).

     W 1912 roku rosyjski lekarz dr Anatolij Szerbak (Sherbak) na podstawie własnych badań i badań Heada przedstawił pojęcie stref odruchowych.

    W 1913 roku amerykański doktor William H. FitzGerald po kilkunastu latach badań odkrywa na nowo i opisuje refleksoterapię, zwaną terapią strefową.

   W 1915 roku amerykański lekarz dr Erwin Bowers, współpracownik FitzGeralda, opublikował artykuł w „Everybodys Magazine”, w którym opisał metodę leczenia za pomocą terapii strefowej.

     W 1917 roku William H. FitzGerald wydaje książkę pt. Terapia strefowa (Zone Therapy), w której opisuje wyniki badań prowadzonych nad refleksoterapią.

     W 1919 roku współpracownik FitzGgeralda, dr Joseph Shelby Riley, wydaje książkę pt. Zone Therapy Simplified, w której rozwinął teorię stref refleksyjnych, dodając do pionowych stref ciała strefy poziome na rękach i stopach.

     W 1930 roku dr Joseph Shelby Riley i Eunice D. Ingham (1889-1974) prowadzą dalsze badania z zakresu refleksoterapii i ogłaszają teorię i praktykę tej metody pod nazwą Ingham Reflex Method of Compression Massage – znanej jako refleksoterapia. W 1938 roku ukazała się książka Eunice D. Ingham Opowieści stóp (Stories the feet can tell), w której przedstawiła mapę stref na stopach oraz jednostki chorobowe, przy których stosowała masaż odpowiednich stref, doprowadzając do wyleczenia. Książka została przetłumaczona na 7 języków, dzięki czemu refleksoterapia rozprzestrzeniła się poza granicę Stanów Zjednoczonych.

    W 1958 roku niemiecka terapeutka Hanne Marquardt rozpoczęła rozpowszechniać refleksoterapię metodą Ingham w Niemczech i Europie, najpierw w swoim gabinecie, a potem w założonej przez siebie szkole. W 1960 roku brytyjska pielęgniarka Doreen Bayley po naukach u Eunice Ingham w Stanach Zjednoczonych aktywnie propagowała refleksologię w Wielkiej Brytanii i Europie. Otworzyła gabinet refleksoterapii, a potem szkołę.

    W 1962 roku w Danii stworzony został nowatorski system refleksoterapii Vacuflex, będący połączeniem refleksoterapii stóp i akupunktury, w latach 80-tych rozwinięty i udoskonalony przez Inge Dougans pod nazwą Vacuflex Reflexology System. Zabiegi przeprowadza się dwutorowo: jeden obejmuje podciśnieniową terapię stref refleksyjnych na stopach za pomocą specjalnych butów, a drugi to bańkoterapia za pomocą silikonowych przyssawek umieszczanych na punktach akupunkturalnych kończyn dolnych i górnych.

    W 1963 roku ukazała się druga książka Eunice D. Ingham pt. Mowa stóp (Stories the feet have told).

   W 1973 roku na Florydzie powstał Międzynarodowy Instytut Refleksologii (International Institute of Reflexology), którego prezydentem jest Dwight C. Byers, bliski wspópracownik Ingham i autorytet w dziedzinie refleksologii stóp. Byers jest autorem podręcznika Lepsze zdrowie z refleksologią stóp i rąk.

    W 1978 roku duńska terapeutka Lone Sorensen-Lopez założyła w Barcelonie Międzynarodowy Instytut Refleksologii Twarzy (Instituto de Reflexologia Facial International), w którym naucza się metody Sorensen, będącej połączeniem współczesnej neurofizjologii, tradycyjnej medycyny chińskiej i technik masażu Indian z Argentyny. Instytut prowadzi i nadzoruje szkolenia z zakresu refleksologii twarzy, stóp i rąk oraz mikrorefleksologii palucha i praxis vertebralis w krajach Europy, Ameryki Północnej i Południowej, Azji i Australii. Metoda została opatentowała w 31 państwach.

    W 1978 roku został utworzony przez Janinę Wielką z Łodzi pierwszy ośrodek refleksoterapii w Polsce przy Instytucie Neurologii Akademii Medycznej.

    W 1980 roku hiszpański lekarz Jesus Manzanares, używając urządzenia do badania aktywności chemiczno-elektryczno-energetycznej organizmu człowieka, stworzył tzw. neurologiczną mapę receptorów stóp, na której precyzyjnie określił położenie wszystkich stref refleksyjnych narządów na stopach.

    W 1982 roku w Polsce Towarzystwo Psychotroniczne aktywnie propagowało refleksologię, organizując kursy i szkolenia oparte na wiedzy zawartej w książce pt. Ku zdrowej przyszłości autorstwa szwajcarskiej pielęgniarki Hedi Masafret.

   W 1983 roku duńska terapeutka Inge Dougans założyła w Johannesburgu (RPA) Międzynarodową Szkołę Refleksologii i Terapii Meridianowej ISRMT (The Internatiolal School of Reflexology and Meridian Therapy), w której naucza się autorskiej metody masażu, łączącej refleksterapię stref odruchowych z chińską teorią meridianów.

    W 1986 roku w Haifie (Izrael) Avi Grinberg, izraelski refleksolog, specjalista chińskiego mikromasażu i masażu biodynamicznego, zakłada Centrum Nauk Alternatywnych w celu propagowania swich technik.

    W 1988 roku wietnamski naukowiec, specjalista akupunktury prof. Bui Quoc Chau, badając relacje między 564 punktami na twarzy a pozostałymi częściami organizmu człowieka, stworzył tzw. cybernetyczną mapę twarzy, na której precyzyjnie określił punkty na twarzy mające bezpośrednie połączenie z ośrodkowym układem nerwowym.

    W 1989 roku koreański lekarz Park Jae Woo ogłosił terapię Su Dżok jako alternatywną metodę refleksoterapii stref odruchowych, opartą na współzależności narządów wewnętrznych z punktami na stopach i rękach. Su Dżok polega na oddziaływaniu na strefy (receptory) masażem, akupunkturą, akupresurą, magnetopunkturą, termoterapią (moxa) w celu uzyskania terapeutycznego efektu.

    W 1989 roku ukazała się książka Aviego Grinberga Refleksologia holistyczna (Holistic Reflexology). W 1993 roku ukazała się polska edycja książki Aviego Grinberga pt. Mowa stóp.

     W 1994 roku ukazała się książka do refleksoterapii stóp pt. Stopa jak lustro autorstwa Krzysztofa R. Lewandowicza.

     W 1997 roku ukazała się książka Terapeutyczne mikrosystemy ludzkiego ciała autorstwa Dariusza Muchy, której podtytuł Stopa – teoria i praktyka refleksoterapii ukazuje faktyczne możliwości analizy stóp. Książka umożliwia zrozumienie i opanowanie technik masażu, dzięki którym można walczyć z bólem i chorobami oraz wpłynąć korzystnie na cały organizm.

    W 1998 roku ukazała się książka Automasaż leczniczy autorstwa Leszka Magiery, w której przedstawiona została refleksoterapia stopy, ręki i ucha oraz jak zastosować automasaż klasyczny, chiński punktowy i refleksoterapię w 33 jednostkach chorobowych.

     W 1998 roku Polskie Stowarzyszenie Refleksologów zostało przekształcone w Polski Instytut Refleksologii, którego prezydentem jest Wanda Budzanowska-Bratko.

    W 2002 roku w Warszawie została zarejestrowana Szkoła Refleksoterapii, jako jedyny przedstawiciel Międzynarodowej Szkoły Refleksologii i Terapii Meridianowej ISRMT w Polsce. Dyrektorem szkoły jest Dariusz Ruder, licencjonowany przedstawiciel Inge Dougans i jej autorskiego programu nauczania refleksologii w Polsce.

     W 2005 roku w Warszawie rozpoczął działalność licencjonowany Międzynarodowy Instytut Refleksologii Twarzy, którego dyrektorem jest Beata Sekuła, jedyny przedstawiciel Lone Sorensen-Lopez i autorskiego programu nauczania masażu refleksorycznego twarzy i głowy, neuromasażu stóp i praxis vertebralis.

Źródło:

Leszek Magiera. Leksykon masażu i terminów komplementarnych. 2008.