Cukrzyca a masaż

Cukrzyca a masaż; Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, która objawia się podwyższonym poziomem glukozy we krwi (hiperglikemia) będący wynikiem złej produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki trzustki. Wyróżnia się postacie schorzenia: cukrzyca typu 1 zwana cukrzycą insulinozależną, cukrzyca typu 2 zwana cukrzycą insulinooporną, cukrzyca ciężarnych oraz cukrzyca o nieznanej przyczynie.
   Powikłania cukrzycy pojawiają się w zaawansowanym stadium choroby, wskutek braku lub nieprawidłowego jej kontrolowania.
   W początkowej fazie cukrzycy niekiedy nie występują żadne objawy, ale może być tak, że chory ma duże pragnienie i często oddaje mocz, niekiedy występują spadek wagi ciała lub senność albo zaburzenia nastroju, objawiające się rozdrażnieniem czy apatią.
   Innymi objawami cukrzycy są: nieostre widzenie, skłonność do powstawania siniaków, nawracające zapalenia skóry, zapalenia dziąseł, zapalenia pęcherza, sucha swędząca skóra, mrowienie w stopach, kłopoty z erekcją (u mężczyzn), przewlekłe zapalenie pochwy (u kobiet).
   Przyczyną powstawania powikłań są uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych i naczyń włosowatych (mikroangiopatia), oraz zmiany miażdżycowe naczyń krwionośnych średniej i dużej wielkości (makroangiopatia).
   Mikroangiopatia prowadzi do:
- retinopatii cukrzycowej (zmiany w naczyniach krwionośnych siatkówki)
- zaćmy (zmętnienie soczewki),
- ślepoty,
- nefropatii cukrzycowej (uszkodzenie funkcji nerek, prowadzące do ich niewydolności),
- rumień cukrzycowy (zaczerwienienie skóry pojawia się na twarzy, dłoniach, stopach i klatce piersiowej),
- neuropatii:
  * polineuropatii cukrzycowej w postaci objawów „rękawiczkowych” i „skarpetkowych”, w których występują  zaburzenia czucia i bólu, uczucie drętwienia, lub parzenia dłoni i stóp,
   * neuropatii cukrzycowej autonomicznego układu nerwowego - powikłania uzależnione są od lokalizacji zmian, np: zaburzenia pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (zaparcia, biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu, impotencja.
   Makroangiopatia prowadzi do chorób układu sercowo-naczyniowego, np. choroba niedokrwienna serca czy zawał mięśnia sercowego, które stanowią ok. 80% przyczynę śmierci diabetyków.
   Powikłaniami naczyniowymi u diabetyków są również:
- zespół stopy cukrzycowej, prowadzący do infekcji, owrzodzeń (tzw. gruba skóra), deformacji stopy, a w konsekwencji do martwicy i zgorzeli, a następnie do mniejszych lub większych amputacji,
- udar mózgu, powodujący różnego stopnia uszkodzenia mózgu.
   U pacjentów z cukrzycą ponadto mogą występować zaburzenia metaboliczne objawiające się podwyższonymi poziomami frakcji cholesterolu lub trójglicerydów w surowicy krwi (hiperlipidemia), zaburzenia układu immunologicznego oraz wydłużony czas gojenia się ran.
   U diabetyków występują również dodatkowe zmiany skórne, jak rogowacenie ciemne (brunatne przebarwienia m.in. w dołach pachowych i pachwinowych), kępki żółte wysiewne (płaskie lub wypukłe zmiany o żółtawej barwie), świąd skóry, obumieranie tłuszczowe, ziarniniak obrączkowy, dermopatia cukrzycowa (rozsiane, lekko zagłębione, brązowawe blizny, najbardziej widoczne na podudziach) oraz reakcje skórne związane z przyjmowaniem leków przeciwcukrzycowych.
   Do powikłań miejscowych należy lipodystrofia przerostowa (zgrubienia, przerost tkanki tłuszczowej), spowodowana iniekcjami domięśniowymi insuliny w to samo miejsce przez dłuższy czas oraz zwłóknienia tkanki podskórnej w postaci „guzków” czasem także w obrębie przerostu.

Cukrzyca jako choroba nie jest przeciwwskazaniem do stosowania masażu, natomiast powikłania wynikające z cukrzycy stanowią ograniczenie do jego wykonania.
 
   Przed pierwszym zabiegiem masażysta winien przeprowadzić dokładny wywiad pod kątem jednostki chorobowej, z którą pacjent przychodzi (np. ból kręgosłupa lub pleców, dolegliwości kończyn dolnych czy górnych) oraz jednostek chorobowych współistniejących (np. kardiologiczne, angiologiczne, neurologiczne, gastryczne, metaboliczne).
    Diabetyk powinien przedstawić krótką historię choroby, aktualny wynik poziomu glukozy we krwi i jakie przyjmuje leki, natomiast masażysta ma obowiązek poprzez badanie (wywiad) wykluczyć przeciwwskazania do masażu. Masażysta również powinien poinformować pacjent jak należy przygotować się do zabiegu:
- w przypadku iniekcji insuliny pacjent nie powinien jej wstrzykiwać w miejsce objęte masażem (masaż obniża poziom glukozy we krwi, co może doprowadzić do hipoglikemii),
- część ciała masowana winna być czysta,
- dokonać pomiaru poziomu glukozy we krwi (przed i po masażu),
- zabrać glukometr, leki, słodki sok owocowy (200ml), jogurt lub baton czekoladowy albo kanapkę.
   W początkowej fazie choroby zaleca się masaż klasyczny kończyn dolnych ze szczególnym uwzględnieniem stóp w celu usprawnienia krążenia i likwidacji objawów zimna. Masaż stóp wykonuje się przy użyciu tłustych środków poślizgowych (hipoalergicznych), powodujących odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie skóry, równocześnie zapobiegając rogowaceniu naskórka, pękaniom skóry, powstawaniu trudno gojących się ran. Masaż kończyn dolnych, usprawniając krążenie i ukrwienie tkanek chroni przed powstawaniem obrzęków, występowaniu skurczów łydek, usuwa uczucie zmęczenia i bólu stóp. W przypadku występowania kruchości naczyń krwionośnych i tendencji do ich pękania (tzw. pajączki na skórze) masaż powinien być łagodniejszy albo należy zastosować drenaż limfatyczny.
   Stosuje się również masaż receptorów na stopach wg postępowania odtruwającego, dostosowując siłę ucisków do indywidualnej reaktywności chorego.
   U diabetyków zaleca się również masaż grzbietu, który dobroczynnie działa na pacjenta, pobudza jego układ krążenia, przyspieszając usuwanie toksyn z organizmu i zwiększając ilość tlenu i substancji odżywczych dostarczanych do niego, wzmacnia jego system odpornościowy, m.in. poprzez zwiększenie ilości białych krwinek zdolnych do zwalczania drobnoustrojów chorobotwórczych, zmniejsza stres, obniżając poziom kortyzolu, tzw. hormonu stresu, zwiększa poziom oksytocyny, czyli tzw. hormonu zaufania, co wpływa na łatwiejszą komunikację interpersonalną między ludźmi. Masaż również zmniejsza bóle mięśniowe i stawowe, łagodzi skurcze mięśni i zmniejsza ogólne napięcie ciała.
   Wykonując masaż grzbietu u diabetyka, który również jest pacjentem kardiologicznym należy pamiętać, aby zabiegi przeprowadzać w pozycji siedzącej z pochylonym tułowiem i głową, czołem opartą o podpórkę. Podczas masażu należy omijać strefę między lewą łopatką a kręgosłupem, aby nie wywołać przesunięcia odruchowego ze strony serca (kołatanie serca, duszności, zdenerwowanie). Natomiast przy masażu grzbietu u pacjenta cierpiącego również z powodu wrzodów żołądka należy ostrożnie dawkować siłę poszczególnych technik w obrębie mięśnia podgrzebieniowego lewego, aby nie wywołać przesunięcia odruchowego ze strony żołądka (ból żołądka lub krwawienie z wrzodów).
   Jeżeli pacjent leczy się z powodu choroby nadciśnieniowej masażysta powinien dokonać pomiaru ciśnienia przed i po masażu. Jeżeli po zabiegu ciśnienie znacznie wzrasta należy przerwać zabiegi.
   W przypadku występowania u diabetyka zaparć zaleca się wykonanie masażu brzucha, ale dopiero po dwóch godzinach po posiłku.
   W przypadku występowania zrostów i zgrubień po iniekcjach insuliny należy zastosować masaż tych zrostów i najbliższej okolicy. Stopniowo zwiększa się siłę poszczególnych technik, głównie rozcierania, w przeciwnym razie zabiegi będą bardzo bolesne. Aby zrosty nie tworzyły się pacjent powinien zaraz po iniekcji insuliny delikatnie rozmasować to miejsce, stosując rozcieranie i wibrację.
   Masażysta winien poinformować pacjenta, aby podczas masażu sygnalizował niepokojące zmiany samopoczucia, np. zdenerwowanie, niepokój, ból lub zawroty głowy, duszność itp.
   W związku z tym, że masaż obniża poziom cukru we krwi oraz że cukrzyca niekiedy ma nieprzewidywalny charakter, dlatego też masażysta powinien znać ostrzegawcze objawy hipoglikemii, do których należą:
- nadmierne pocenie się,
- niepokój,
- drżenie rąk,
- bladość powłok,
- ból głowy,
- uczucie mrowienia całego ciała,
- osłabienie mięśni,
- drgawki
- zaburzenia mowy,
- zaburzenia orientacji,
- agresywność,
- apatia,
- osłabienie słuchu,
- zaburzenie widzenia
- uczucie głodu
- utrata przytomności

   Przeciwwskazania do masażu klasycznego u diabetyków obejmują:
- nieuregulowaną cukrzycę (poziom glukozy we krwi powyżej 200 mg/dl),
- hipoglikemię (niedocukrzenie),
- nieuregulowaną chorobę nadciśnieniową,
- ketonurię (aceton w moczu)
- obniżoną krzepliwość krwi,
- skłonność do wylewów,
- zespół stopy cukrzycowej.
- zmiany skórne (czyraki, łupież rumieniowaty i pstry, drożdżyca, zmiany martwicze, zgorzel, odczyn pokrzywki),
- nefropatię cukrzycową (uszkodzenie funkcji nerek, prowadzące do ich niewydolności),
- rumień cukrzycowy (zaczerwienienie skóry na twarzy, dłoniach, stopach i klatce piersiowej),
- pozostałe przeciwwskazania do stosowania masażu ręcznego.
 

Źródło:

L. Magiera. 2013. Leksykon masażu i terminów komplementarnych.

Źródło foto:

www.revitum.pl